RJ Evans tarafından yazılmış olan bir yazı. Ben çevirisini yapıyor ve düzenliyorum.
Sabahın erken saatlerinde bir örümcek ağının yakaladığı çiğ taneleri. Doğanın mücevheratı.
Dondurucu derecedeki sisler nedeniyle oluşmuş dekorasyonlar
Acaba doğa insanları mı taklit ediyor?
Bazen örümcekler bizlerden esinlenmiş gibi hareket edebiliyorlar. Tabi ki gerçekte böyle birşey olması imkansız. Bu kabiliyet örümceklerin spinneret ismindeki ağ üreten organlarında var. Bugün itibariyle bilim adamları tarafından tespiti yapılmış 7 çeşit spinneret var ve bunların her biri farklı amaçlara hizmet ediyor. Her örümcek türü, bu spinneret bezelerinden birkaç tanesine sahip. Ancak 7 çeşidin tamamını bünyesinde bulunduran bir örümceğe hiç rastlanmadı.
Evin, onu ördüğün yerdir
Tüm örümcek ağları böyle sarmal bir yapıda olmaz, bunlar seyrek rastlananlar arasında.
Örümcekler de Kara Delik meydana getirebilir
Bunun gibi ağlara çarşaf ağ (sheet webs) diyorlar. Ortasında, küçük hayvanlar için pek de tekin olmayan bir kara delik var 
Huni ve boru türünde ağlar da vardır. İsimlerinden, şekillerini canlandırabilirsiniz. Daha geniş alanları koruyabilen kubbe ve çadır türünde ağlara da rastlanılabilir. Yukarıda fotoğrafını gördüğünüz ağ pamuk gibi yumuşacık olan bir ağ cinsi. Çoğumuzun karşılaştığı küre biçimindeki ağlar ise yapışkan bir cins ağdır.
Ergonomi konusu, homo sapienslerin binlerce yıl sonra farkettiği bir meseledir. Oysa örümcekler bu konuyu milyonlarca yıldır bilir ve uygular. Ağlarını inşa ederken, ölçümü yapmak için kendi vücutlarını kullanırlar. Bu şekilde örümcek, kendisini için en pratik ve en ergonomik ağı yapar. Böylece örümcek, ağı üzerinde istediği yere çok hızlı ve etkili bir şekilde ilerleyebilirken, deliklerden de düşmeyecektir.
Şafak
Hani öyle işler vardır ki, bittiğinde ortaya bir şaheser çıkar. Fakat o işe başlamak çok zordur. Gerisi ise kolayca gelir. İşte komşumuz sayılan bu eklembacaklıların ağ örme işi de böyledir. İlk ağı germek örümcek için işin en zor kısmıdır. Spinneretten çıkan ilk ağı yerine koyarken rüzgarı kullanır ve sonra büyük bir şansla o ip en uygun yüzeye sıkıştırılır. Böylece ağın tamamının en sıkı yeri de belirlenmiş olur ve eğer örümcekler neden ağın belli bir yerinde kalmayı daha çok tercih eder diye düşünürseniz, cevabı bu. İlk ağ gerildikten sonra örümcek, üzerinde dolaşır ve daha sağlam olması için ikinci bir ağ ile etrafını örer. Bu güçlü ağ, etrafına inşa edilecek geri kalan ağları taşıyabilecek kapasiteye sahiptir.
Bir tomar ağ
İlk ve en zor adım olan birinci ağ tamamlandıktan sonra örümcek, ağıyla “Y” şeklinde bir çizim yapar. Hepsi bir merkezden çıkan 3 adet ağ ile kaplanacak olan alan belirlenmiş olur. Ergonomi, yani uygunluk için örümcek kendi hislerine güvenir. Çünkü hiçbir örümceği bugüne dek hisleri yanıltmamıştır Ağlar arasındaki uygun boşluğu ayarlamak için işte bu hislerini kullanır. Biraz matematik yaparsanız, örümceğin ne kadar büyük bir iş başardığını anlamanız çok zor olmaz. Ki bu ağı görmeden ördükleri de bir gerçek.
Dünyalar savaşı
Yukarıdaki ağlar pamuksu cinslerden. Amsterdam’da çekilmiş bir fotoğraf. Bu türdeki ağların temel gayesi, böceklerin aklını karıştırmak ve onları bu şekilde tuzağa düşürmek. Ayrıca örümceğin eşekarıları ve kuşlar gibi düşmanlarına karşı korunmasını ve gizlenmesini sağlayabilen ağlardır.
Helezonik beyaz ağ
Örümcek, bu yarıçap şeklindeki ağları örmeyi bitirdikten sonra merkezi 6 veya daha fazla kat yaparak güçlendirir. Sonra yapışkan olmayan bir ağ daha yapar ve bunu kullanarak ağın inşası esnasında rahatça istediği yere gidebilir. Dış kısımlardan başlayarak içlere doğru gelir ve yemeğini yakalayacak olan yapışkan ağları örer. Tabi ki tüm bunlar yine ergonomi içinde inşa edilir. Arka bacağının en ucu ile ağ bezeleri arasında kalan boşluk kusursuz olarak ayarlanır. Tüm bunlardan sonra ağ tamamlanmış olur ve ihtiyaç duyulmayacak yapışkan ağ örümcek tarafından atılır.
Ağ kenti
Bazen birçok örümcek ağlarını birlikte örerler. Üstteki fotoğraf çok güzel ancak bunların hangi türdeki ağlar olduğunu kestirebilmek için daha yakın bir çekime ihtiyacımız var.
Devasa toplumsal bir örümcek ağı dersek tanım yanlış olmaz sanırım. Texas’ta görüntülenmiş bir kare. Ağların kapladığı alan ise 108 metre olarak ölçülmüş. (bkz.) Entomolojistler, bunun gerçekten de sosyalleşmiş örümceklerin işi olabileceğini düşünüyorlar. Örümcekler kasıtlı olarak böyle bir ahenk içinde ağlarını örmüş ve belki de bir fili bile yakalayabilecek büyüklükteki bu tuzağı hazırlamış olabilirler diyorlar. Ancak uzmanlar bunun bir nevi çete kurma amacıyla mı olduğu veya kazara olmuş olabileceği konusunda ortaya net gerekçeler atamıyorlar.
Narin kuvvet
Örümcek, ağını tamamladıktan sonra merkezdeki 3 ağı ısırarak koparır. Daha sonra ise oturup bekler, etli ve sulu bir yiyeceğin ağına takılıp kalmasını umar. Ağ bu iş çok uygun bir yapıdadır. Örümcek, avının peşinden kovalamayla uğraşmaz, sadece bekler, gider ve alır. Ancak ağlar çok yüksek derecede protein depolarıdır ve örümcek bunu inşa ederken epey efor sarfetmiştir. Yeni ağ yapmış bir örümcek karnı aç bir örümcektir. Gün sonuna kadar beklemek zorunda kalan bazı örümcekler açlıklarından dolayı yapışkanlığını yitiren ağları yerler.
Dart tahtası
Örümcek ağı çeliğe kıyasla daha harika bir gerilim kuvvetine sahiptir. Bilim adamları bu kuvveti protezler veya kurşun geçirmez yeleklerde kullanabilmek için bugün halen çalışmalar yapmaktadırlar. Bazı uzmanların bu alanda kısmi bir başarı sağladıkları söylenebilir. Zira kimi hayvanları genetik olarak değiştirerek, sahip oldukları proteinlerini ağ yapımında kullanmaları yönünde etkileyebileceklerini keşfettiler.
Bir Frankenstein olayıyla karşılaşmamız hiç de hayal değil
Bir peri gerdanlığı
Aklınıza şöyle bir soru gelebilir. Neden örümcekler kendi ağlarına yapışmıyorlar? Evet örümcekler çoğunlukla kendi ağlarına yapışmazlar.
Fakat bu konuda çok dikkatli olmak zorundadırlar. Avının gelmesini beklediği yer iplik haline gelmiş yapışkan olmayan ağlardır. Bu noktayı kendisi seçer. Ağ üzerinde hareket etmesi gerektiğinde de yine yapışkan olmayan kısımlardan ilerler. Eğer hata yaparsa, oralardan geçmekte olan bir hayvana çok rahat bir şekilde yem olacaktır.
Çiçek ağ
Tüm bunların yanı sıra belirtmekte fayda var ki, örümceklerin tamamı ağ kurmaz. Öyle türler vardır ki, avının üstüne atlayarak veya direkt kovalamacayla saldırabilirler.
Örümcek Ağlarındaki Cazibe ve Mimarlık
Kaydol:
Kayıt Yorumları (Atom)
0 yorum:
Yorum Gönder